Ebegümeci

(Diğer adı: Efelek) Karabuğdaygiller familyasındandır. Kuzukulağının yakın akrabası olan labadanın ülkemizde yetişen 25 kadar türü vardır. Bunlardan en yaygını olan Adi labada (R. patienta), sulak yerlerde kendiliğinden yetişen, aynı zamanda tarımı da yapılan ve 0,5-2 m. arasında boylanabilen, çokyıllık otsu bitkidir. Kazık kökü dallı olup dışı kahverengi ve içi sarıdır. Yuvarlak kesitli dik gövdesi, uzunlamasına çizgili ve genellikle kırmızımsı renklidir.

Yaprakları almaşık dizili, saplı, uzunca, oval ya da elips biçimli ve kenarları hafif dalgalı olur. Yazın açan çiçekleri gövdenin tepesinde kırmızımsı yeşil renkli salkımlar halinde bulunur. Bitki, çiçeklerinden olgunlaşan meyvesindeki tohumlarla çoğalır.

Labadanın yapraklarında çeşitli mineral ve vitaminler; kazık köklerinde nişasta, şekerler, reçine ve antrakinon türevleri bulunur. Anadolu'nun bazı yerlerinde labada yapraklarıyla salata, sebze yemekleri ve 'efelek dolması' denilen özel etli yemeği yapılır. Meyvelerinin demlendirilmesiyle yapılan 'gığış çayı' bazı yerlerde çay yerine içilir.
Kullanılan Kısımlar: Çiçek ve yapraklar kullanılır. Çiçekler, çiçek açma zamanının başlangıcında (Haziran- Temmuz aylarında) toplanır. Toplanan çiçeklerasla çiğnenmemeli, zira kururken kararırlar. Gölgede veya 45 derece ye kadar ısılı fırınlarda kurutulur. Kuru çiçekler mavi menekşe renginde, kokusuz ve helmeli tattadır. Rutubet payı%12 dir. Balya halinde veya tahta kasalrda paketlenir, kuru ve havadar binalarda muhafaza edilir

Kimyevi Terkibi: Helme , vitamin C, provitamin A, antisian glikozidi malvin, tanenler vs. ihtiva eder.

Hangi Hastalıklarda Kullanılır: Bitki balgam söktürücü, yumuşatıcı tesirdedir. Öksürük nefes darlığı, amfizrem, mide ve bağırsak ağrıları ve gazlarda kullanılır.

Halk tababetinde: zorluklu işemede, bademcik iltihaplarında böbrek ve mesane iltihabında, sıraca, göğüs ve (meme) kanseri vs. de kullanılır.

Haricen banyo halinde, kabakulak hastalığında lapa hainde, göz ve göz kapakları iltihabında bağırsak iltihabında bağırsak iltihabında klizma (tenkiye) şeklinde, yaralarda yıkama ve lapa halide kullanılır.



1. Yaprakları, bedeni güçlendirici toniktir.
2. İştah açıcıdır.
3. Kanı ve bağırsakları temizler.
4. Hafif müshil etkisi vardır.

Bu etkiler için, labadanın yaprakları çiğ olarak yenir ya da %5'lik standart dekoksiyonu yapılarak içilir. Yani, 1 litre sıcak suya 50 gr. taze labada yaprağı konulup 15-20 dakika kadar kaynatılır. Böylece elde edilen dekoksiyon, günde iki-üç kez birer bardak alınır.

Yaprakları, deri hastalıklarında etkilidir. Çıbanları olgunlaştırır. Yara ve egzamaları iyileştirir. Bu etkileri sağlamak üzere, labadanın yapraklarıyla yara lapası hazırlanır ve şikâyet edilen yerlere dıştan uygulanır. Kökü, müshil etkisi gösterir. Bunun için de kuzukulağının kökünde olduğu gibi %5'lik bir dekoksiyon hazırlanarak günde iki-üç kez birer bardak içilir.